Помощь:Орѳографїꙗ: Difference between revisions

[[Википедїꙗ|ВикипєдїѩВикипедїѩ]] наꙁначєниѥназначениѥ ѥстъ пльнꙑпльны и тъчьнꙑтъчьны [[енкѷклопедїꙗ|єнкѷклопєдїѩенкѷклопедїѩ]] на [[словѣньскъ ѩзыкъ|словѣньсцѣѥмь ѩꙁꙑцѣѩзыцѣ]] ꙁьданиѥзьданиѥ. Ѥдьно иꙁиз тъчьности трѣбовании '''пльнѣ опрѣдѣлѥна орѳографїꙗ''' длъжьна ѥстъ бꙑтибыти. НижєНиже нашєнаше съглашєниѥсъглашениѥ о [[климентовица|климєнтовьсцѣклиментовьсцѣ]] орѳографїи, главьнѣи словѣньскꙑѩсловѣньскыѩ ВикипєдїѩВикипедїѩ орѳографїи, видѣти можєшиможеши.

=== Словѣньскаѥго ѩꙁꙑкаѩзыка ꙁвѫцизвѫци ===

Въ словѣньсцѣѥмь ѩꙁꙑцѣѩзыцѣ ѥдинъ на дєсѧтєдесѧте (11) исконьнъ гласьнъ ꙁвѫкъзвѫкъ и дъва дєсѧтидесѧти и чєтꙑрєчетыре (24) исконьни сѫгласьни ꙁвѫцизвѫци сѫтъ нижєниже дани:

БєжихъБежихъ ѥщєѥще съложьна сѫгласьника ѥстєѥсте ижєиже ѥдинѣма фѡнимама сѧ мꙑслитємыслите: '''št''' и '''žd'''. ꙁвѫкаЗвѫка [t] и [d] въ нѥю мѧкъко можєтєможете иꙁдрєщииздрещи сѧ ([tʲ] и [dʲ]), ѥгда обꙑчьнѣобычьнѣ вьсѥгда тврьда ѥстєѥсте.

ТакождєТакожде ѥщєѥще чєтꙑрєчетыре ꙁвѫцизвѫци могѫтъ ꙗкожєꙗкоже гласьници иꙁдрицатииздрицати сѧ: '''r''', '''ŕ''', '''l''', '''ľ''', ѥгда привꙑчьнѣпривычьнѣ ѩ с҄ьдєс҄ьде ꙗко '''rъ''', '''rь''', '''lъ''', '''lь''' пьсати ѥстъ.

=== ОкѫдоуОкѫдѹ ти ꙁвѫцизвѫци сѫтъ ===

РаꙁличьнахъРазличьнахъ словєсьнахъсловесьнахъ кънигахъ раꙁличьнъразличьнъ обраꙁъобразъ словєсѣмъсловесѣмъ можєтъможетъ бꙑтибыти, на прикладъ [[Радославъ Вечеръка]] ("«Старославянский словарь"») даѥтъ ''врьхъ'' а вєликаꙗвеликаꙗ словєсьнаꙗсловесьнаꙗ чєтвєрокънигачетверокънига ("«Slovník jazyka staroslověnského"») ''връхъ''. ꙁаѥЗаѥ хощѫ нѣколика помꙑшлѥниꙗпомышлѥниꙗ дати, како обьщєсловѣньскаѥгообьщесловѣньскаѥго ѩꙁꙑкаѩзыка ꙁвѫцизвѫци въ нашѧ ꙁвѫкꙑзвѫкы прѣхаждаѭтъ.

'''TьrT''', '''TrьT''' даста '''TrьT''': ''pьrvъ'' → ''prьvъ'' (нєне ''prъvъ''!), ''krьstъ'' жєже ''krьstъ'' остаѥтъ.

ТакождєТакожде и инии ꙁвѫцизвѫци:

'''TьlT''', '''TlьT''' даста '''TlьT''': ''vьlkъ'' → ''vlьkъ'' (нєне ''vlъkъ''!), ''slьza'' → ''slьza''.

ИначєИначе, '''ь''' и '''i''' прѣдъ '''j''' тъкъмо '''i''' ѥстєѥсте: ''bьjǫ'' → ''bijǫ'', ''prijęti'' → ''prijęti''. ТакождєТакожде и '''ъ''' и '''y''' ꙗжєꙗже '''y''' ѥстєѥсте: ''dobrъjь'' → ''dobryjь'', ''vyja'' → ''vyja''.

'''Ś''' ꙗко сѫща ꙁвѫказвѫка нѣстъ, нъ сїстӱмꙑсїстӱмы дѣлꙗ сътворѥнъ ѥстъ: ''vьśa'' ꙗко [vı'sæ] сѧ иꙁдрицаѥтъиздрицаѥтъ, сѥ ꙁначитъзначитъ ꙗко гласьникъ ꙗкожєꙗкоже послѣди мѧкъка съгласьника ѥстъ. БєжєгоБежего би "«вьсꙗ"» ''vьsa'' или ''vьsě'' бꙑлабыла, нъ прьвоѥ нѣстъ добро фѡнитїчьнѣ, а вътороѥ грамматїчьнѣ. ꙁаѥЗаѥ '''ś''' словєсѣхъсловесѣхъ ''vьśь'' и ''sь'' (кромѣ самаѥго обраꙁаобраза ''sь'', нъ ''śe'', ''śego'', ''śemu''...) пишимъ.

ЖидѣтєЖидѣте, послѣди ѥщєѥще добавлѭ.

=== Прѣходъ о ꙁвѫкъзвѫкъ къ пьсанию ===

Бол҄ьшии чѧсть сѫгласьнꙑихъсѫгласьныихъ ꙁвѫкъзвѫкъ вьсѥгда равьно пишєтъпишетъ сѧ. ꙁьриЗьри тавлїѭ нижєниже. Въ стлъбьци "напьсаниѥ"„напьсаниѥ“ дъвѣ напьсании коѩжьдо боукъвєбѹкъве дѣлꙗ данѣ ѥстєѥсте, вєликовелико ('''А''') и мало ('''а'''). О польꙃєваниипольѕевании вєликъвеликъ и малъ боукъвъбѹкъвъ ꙁьризьри нарочьнъ раꙁдѣлъраздѣлъ.

ФѡнимꙑФѡнимы /št/ дѣлꙗ боукꙑбѹкы '''Щщ''' ѥстъ, /žd/ жєже вьсѥгда дъвѣма боукъвамабѹкъвама '''Жж''' + '''Дд''' пишємъпишемъ.

Послѣди вьс҄ѣхъ с҄ихъ боукъвъбѹкъвъ гласьнии ꙁвѫцизвѫци с҄ими боукъвамибѹкъвами пишємъпишемъ:

НоуждьноНѹждьно помьнѣти ѥстъ, ꙗко боукъвибѹкъви '''о''', '''ъ''', '''ꙑы''' и '''ѣ''' послѣди боукъвъбѹкъвъ '''ч''', '''ш''', '''ж''', '''щ''' и двоѥбоукъвиꙗдвоѥбѹкъвиꙗ '''жд''', а '''о''', '''ъ''' и '''ꙑы''' ѥщєѥще и послѣди '''ц''' и '''ꙃѕ''' нєне пишємъпишемъ, понѥжєпонѥже ихъ ꙁвѫцизвѫци послѣди с҄ихъ съгласьнꙑихъсъгласьныихъ ꙁвѫкъзвѫкъ нєне въꙁможьнивъзможьни сѫтъ.

ОуѸ ꙁвѫкъзвѫкъ жєже '''ń''', '''ľ''', '''ŕ''', '''ś''' и '''j''' своихъ боукъвъбѹкъвъ нѣстъ. Съ гласьникꙑгласьникы они тако пишѫтъ сѧ:

СѷллаботворѧщєСѷллаботворѧще жєже сѫгласьници тако пишємъпишемъ:

ꙁаЗа с҄имь прѣхождѫ къ повѣсти о грьчьскъ словєсъсловесъ боукъвахъбѹкъвахъ.

=== БоукъвиБѹкъви грьчьскъ словєсъсловесъ дѣлꙗ ===

ꙁаѩтаꙗЗаѩтаꙗ иꙁиз грьчьскаѥго ѩꙁꙑкаѩзыка словєсасловеса тъчьнѣ ꙗкожєꙗкоже грьчьскꙑгрьчьскы сѧ пишѫтъ, ꙁаза иꙁѧтиѥмьизѧтиѥмь словєсъсловесъ коньць и нѣколикъ двоѥбоукъвиидвоѥбѹкъвии. ꙁьриЗьри тавлїѭ.

СѥмоуСѥмѹ сѥ додати ноуждьнонѹждьно ѥстъ:

ОсѭдоуОсѭдѹ новꙑновы боукъвибѹкъви сѫтъ:

* '''Ѳѳ''' ꙗжєꙗже особъ грьчьскъ ꙁвѫкъзвѫкъ [θ] собоѭ авлꙗѥтъ, нъ и ꙗкожєꙗкоже [t] и [f] иꙁдрицатииздрицати сѧ можєтъможетъ;

* '''Фф''' ꙗжєꙗже грьчьскъ ꙁвѫкъзвѫкъ [f] собоѭ авлꙗѥтъ, ижєиже словѣньскоусловѣньскѹ ѩꙁꙑкоуѩзыкѹ щоуждьщѹждь нъ вьс҄ѣмъ дроугꙑимъдрѹгыимъ нꙑнꙗшьнѥмънынꙗшьнѥмъ словѣньскомъ ѩꙁꙑкомъѩзыкомъ добрѣ вѣдомъ ѥстъ;

* '''Її''' ꙗжєꙗже [i] ꙁначитъзначитъ;

* '''Ѡѡ''' ꙗжєꙗже [о] ꙁначитъзначитъ;

* '''Ѵѵ''' ꙗжєꙗже [v] ꙁначитъзначитъ;

* '''Ѷѷ''' ꙗжєꙗже особъ ꙁвѫкъзвѫкъ [ü] собоѭ авлꙗѥтъ, нъ и ꙗкожєꙗкоже [і] иꙁдрицатииздрицати сѧ можєтъможетъ;

* '''Ѯѯ''' ꙗжєꙗже таждєтажде ꙗко '''кс''' ѥстъ;

* '''Ѱѱ''' ꙗжєꙗже таждєтажде ꙗко '''пс''' ѥстъ.

СьдєСьде ю мъного особъ вєщьвещь бꙑтибыти можєтъможетъ, на прикладъ двоѥбоукъвиѥдвоѥбѹкъвиѥ "к҄ь"„к҄ь“ нѣкотєрꙑихънѣкотерыихъ макєдоньскъмакедоньскъ сѣмиинъ имєнъименъ коньць (Иовановик҄ь — Јовановиќ). ПакꙑПакы толико рєкѫрекѫ: словѣньска гєѡграфїчьнагеѡграфїчьна имєнаимена обꙑчьнѣобычьнѣ єтѷмологїчьнѣетѷмологїчьнѣ прѣдаѭтъ сѧ, ѥгда личьна имєнаимена фѡнитїчьнѣ прѣписꙑваѭтъпрѣписываѭтъ сѧ.

=== Слово о боукъвахъбѹкъвахъ въ Юникода и вънѣщьнꙗ вида съмꙑслѣсъмыслѣ ===

Вьсѩ боукъвибѹкъви ѩжєѩже видомь грьчьскамъ или латꙑньскамълатыньскамъ боукъвамъбѹкъвамъ подобьнꙑподобьны сѫтъ ('''а''', '''ї''', '''ѡ''', '''ѵ''' и дроугꙑдрѹгы) ис [[климентовица|климєнтовьскꙑѩклиментовьскыѩ]] чѧсти [[Юникодъ|Юникода]] бьранꙑбьраны длъжьнꙑдлъжьны сѫтъ, нєне иꙁиз латиньскꙑлатиньскы или грьчьскꙑгрьчьскы!

Надъ боукъвамибѹкъвами '''ї''' и '''ѷ''' вьсѥгда тъчиѥ ставимъ: '''ї''' да о боукъвєбѹкъве '''ꙑы''' дєснꙑѩдесныѩ чѧсти раꙁличаѥтъразличаѥтъ сѧ, а '''ѷ''' — гласьника боукꙑбѹкы да от '''ѵ''' — сѫгласьника раꙁличаѥтъразличаѥтъ сѧ. БоукꙑБѹкы '''І''' бєсбес тъчиꙗ нєне ѥдино боукъвєбѹкъве "ꙑ"„ы“ пишимъ, а такождєтакожде сѫставьнѣхъ боукъвахъбѹкъвахъ '''ꙗ''', '''ѥ''', '''ю''', '''ѩ''', '''ѭ''', идєиде авлꙗѥтъ аналогїѭ боукъвєбѹкъве "Ѵ"„Ѵ“ бєсбес точиꙗ въ сѫгласьника съмꙑслѣсъмыслѣ. БєсБес точиꙗ бо '''І''' (ꙗко '''Ѵѵ''') аꙁъбоукъвьнѣазъбѹкъвьнѣ рѧдѣ ѥстъ.

АщєАще малѫ боукъвьбѹкъвь напьсати бєсбес тъчьцѧ хощєшихощеши, то нєне ї или і ѥстъ а '''''', тъгда нашѫ ""„“ бєрибери, ꙗжє же въ боукъвахъбѹкъвахъ Unicode5 особѣ (private use) чѧсти ѥстъ подъ числомь U+0F1A, а нєне тоуръчьскѫѭтѹръчьскѫѭ ı.

Въ словѣньскꙑихъсловѣньскыихъ боукъвъбѹкъвъ '''ъı''' и '''є''' мѣсто ихъ нꙑнꙗщьнѩѩнынщьнѩѩ аналогꙑаналогы '''ꙑы''' и '''єе''' пишємъпишемъ, бо тако простѣѥ ѥстъ. АщєАще къто рєчєтъречетъ сѥ хоудохѹдо ѥстъ — нъ и на прикладъ боукъвибѹкъви '''щ''' и '''ъ''' сьдєсьде нꙑнꙗщьнънынꙗщьнъ видъ имѫтъ, а нєне такъ ꙗко словѣньскꙑихъсловѣньскыихъ рѫкописьхъ.

БоукꙑБѹкы '''щ''' вьсѥгда въ словѣньскаѥго ѩꙁꙑкаѩзыка словѣхъ пишємъпишемъ, въ '''шт''' мѣсто.

=== ВєликꙑВеликы и малꙑмалы боукъвибѹкъви ===

''Сь раꙁдѣлъраздѣлъ ѥщєѥще нєне напьсанъ ѥстъ''.